QĐND - Với cán bộ, chiến sĩ đi tìm đồng đội của Việt Nam trên đất nước Chùa Tháp, thì những khó khăn, vất vả họ đâu có nề hà. Chỉ cần có thông tin về hài cốt liệt sĩ (HCLS), dù có phải đi bộ mấy ngày đường, đào hàng trăm mét khối đất đá, thậm chí làm việc trong đói khát, họ vẫn làm. Miễn sao nghe được tiếng reo khẽ: Đồng đội đây rồi, các anh ơi!
Điểm tựa là nhân dân
Những ngày này, ở Cam-pu-chia đang diễn ra Hội nghị di sản thế giới lần thứ 37. Đây là dịp để người dân trên thế giới có cơ hội khám phá và hiểu biết sâu hơn về nền kiến trúc độc đáo, thể hiện kỹ xảo sáng tạo tuyệt đỉnh của nghệ thuật và kiến trúc Khmer. Bà Men Xam On, Phó thủ tướng Thường trực Chính phủ Vương quốc Cam-pu-chia chia sẻ với ủy ban chuyên trách Chính phủ Việt Nam với giọng nói đầy tự hào:
 |
Thượng tướng Nguyễn Thành Cung và Đại tướng Pôn Sa Rươn tại lễ ký kết giữa ủy ban chuyên trách Chính phủ hai nước trong việc tiếp tục hợp tác tìm kiếm, quy tập HCLS. |
- Cam-pu-chia là nước thứ tư của châu á có được vinh dự mà tổ chức di sản thế giới UNESCO trao tặng. Đây là dịp để đất nước Cam -pu-chia quảng bá hình ảnh về đời sống văn hóa tinh thần, tín ngưỡng với bạn bè thế giới.
Giọng bà Men Xam On chùng xuống:
- Tiếc rằng, chiến tranh đã tàn phá đi nhiều kiến trúc văn hóa lâu đời của Cam -pu-chia. Số công trình kiến trúc còn giữ lại được một phần là do công lao của bộ đội Việt Nam đã giúp nhân dân Cam -pu-chia trong việc giải phóng dân tộc, thoát khỏi nạn diệt chủng Pôn Pốt. Chính phủ và nhân dân Cam -pu-chia biết ơn bộ đội Việt Nam nhiều lắm. Chính vì thế, công việc tìm kiếm, quy tập, hồi hương HCLS là quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam được chúng tôi xác định là trách nhiệm, tình cảm với quyết tâm cao nhất, thể hiện tấm lòng tri ân với thân nhân các gia đình liệt sĩ.
Có mặt trong những chuyến hành quân của các Đội chuyên trách tìm kiếm, quy tập HCLS của Việt Nam, chúng tôi cảm nhận sâu sắc tình cảm, sự giúp đỡ của chính quyền địa phương, người dân Cam -pu-chia, cũng như nỗ lực của cán bộ, nhân viên làm nhiệm vụ đặc biệt này. Tại tỉnh Bần Tia Miên Chây, Đại tá Trần Văn Hợp, Đội trưởng Đội chuyên trách K70 (Cục Chính trị, Quân khu 7) cho biết:
- Vùng này ngày trước là rừng, bây giờ biến thành rẫy nên việc phát hiện HCLS vô cùng khó khăn. Chúng tôi không có sơ đồ đánh dấu nơi chôn cất, không có mộ chí nên anh em trông cậy cả vào sự giúp đỡ của người dân bản địa. Sự nhiệt tình của người dân địa phương và các cơ quan chức năng của tỉnh đã giúp Đội K70 tìm thấy 12 HCLS và nhiều di vật đi cùng.
- Niềm vui của cán bộ, chiến sĩ Đội chuyên trách K70 trong những ngày làm nhiệm vụ trên đất bạn là gì? - Tôi hỏi Thiếu tá Bùi Xuân Bá.
Không chút chần chừ, anh trả lời ngay:
- Vui nhất là mỗi lần tìm thấy đồng đội mình. Có lúc, liên tục hơn 10 ngày, cứ sáng đi đến tối mịt mới về mà không ai phát hiện được gì. Cả đội ai cũng buồn, thiếu cả tiếng cười, cơm ăn không ngon. Thế nhưng khi tìm được HCLS là cả đội phấn phởi lên ngay, làm không biết mệt.
Trung tá Lê Phi Hùng, Phó đội trưởng Đội chuyên trách K70, bổ sung thêm: “Được một người dân Cam -pu-chia báo tin ở một khu vực ven đường quốc lộ có mộ của quân tình nguyện Việt Nam, sáng sớm anh em liền bắt tay vào việc, đào đến hơn 12 giờ trưa, vẫn chưa phát hiện được gì, cả đội đang buồn hiu thì bỗng nghe một tiếng reo khe khẽ: “Thấy rồi! Các đồng chí ơi!”. Xác định đúng HCLS, chỉ huy đội liền lệnh cho anh em nghỉ ngơi ăn uống để lấy sức đào tiếp, nhưng cả đội như quên đi mệt nhọc, quên cả cái đói, quên cả lệnh của chỉ huy. Các đồng chí ở bộ phận hậu cần, y tế phía sau cũng tiếp sức đến tận 3 giờ chiều, sau khi gói ghém hài cốt xong, anh em mới chịu nghỉ ngơi”.
Còn rất nhiều câu chuyện chúng tôi ghi được ở đất nước Chùa Tháp về công tác tìm kiếm, quy tập HCLS là quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh trên đất Cam -pu-chia. Vượt lên tất cả những vất vả, khó khăn, cán bộ, nhân viên các đội chuyên trách luôn đặt quyết tâm cao nhất với mong muốn sớm tìm thấy nơi an nghỉ của đồng đội.
Cần thêm nhiều cựu chiến binh dẫn đường
Đại tá Trần Văn Dũng, Chủ tịch Hội Cựu chiến binh tỉnh Gia Lai, vẫn nhớ như in 9 đợt công tác mà ông được sát cánh cùng Đội chuyên trách K52 (Bộ CHQS tỉnh Gia Lai). Mỗi chuyến đi là một tâm trạng nhưng mang đến cho ông những cảm xúc lạ kỳ. ông Dũng cho biết:
- Trở lại nước bạn bây giờ địa hình, đường sá đi lại thay đổi nhiều quá. Nhiều nơi, đơn vị tôi đóng quân ngày xưa, giờ đã là một rừng cao su xanh tốt. Đến nơi, chúng tôi phải định hình lại mới có thể dẫn đường anh em trong đội chuyên trách tìm thấy nơi an táng đồng đội mình.
Trong điều kiện thông tin hỗ trợ việc tìm kiếm, quy tập HCLS là quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh trên đất Cam -pu-chia ngày càng khan hiếm, địa hình có nhiều thay đổi, thì những chuyến dẫn đường của các cựu chiến binh (CCB) Việt Nam trở lại chiến trường xưa đang mang đến hiệu quả. Thiếu tướng Trần Văn Hùng, Phó chính ủy Quân khu 7, cho biết:
- Các đội chuyên trách của Quân khu 7 đang phát huy tốt vai trò của lực lượng CCB trong việc giúp đỡ tìm kiếm, quy tập HCLS. Ngoài chế độ của Nhà nước, Bộ tư lệnh Quân khu 7 hỗ trợ một phần để tạo điều kiện thuận lợi cho CCB trở lại chiến trường xưa và cung cấp thông tin cho các đội chuyên trách.
Ngoài việc làm tốt công tác tuyên truyền, vận động nhân dân bản địa cung cấp thông tin về phần mộ liệt sĩ, thì huy động lực lượng CCB là hướng mà ủy ban chuyên trách Chính phủ hai nước Việt Nam và Cam -pu-chia đặc biệt quan tâm. Thượng tướng Nguyễn Thành Cung, ủy viên Trung ương Đảng, ủy viên Thường vụ Quân ủy Trung ương, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Chủ tịch ủy ban chuyên trách Chính phủ Việt Nam, nhấn mạnh:
- Chúng ta phải chạy đua với thời gian về công việc tìm kiếm, quy tập HCLS là quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh trên đất Cam -pu-chia. Chậm giây phút nào coi như là có lỗi với thân nhân các liệt sĩ. Rất mong các CCB biết thông tin về phần mộ đồng đội mình thì liên hệ với các đội chuyên trách của Bộ CHQS các tỉnh để việc quy tập được diễn ra nhanh chóng, hiệu quả.
Con số khoảng 5000 HCLS là quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam còn đang yên nghỉ trên đất Cam -pu-chia cho thấy trách nhiệm chính trị của chúng ta rất nặng nề. Thế nhưng, với quyết tâm cao của ủy ban chuyên trách Chính phủ hai nước Việt Nam - Cam-pu-chia, những mong mỏi, chờ đợi của thân nhân các liệt sĩ chắc chắn sẽ được đáp ứng.
Bài và ảnh: Đức Dục (từ Cam pu chia)